سرمایه‌گذاران هنگام تصمیم‌گیری در مورد سرمایهگذاری، به صورت همزمان ریسک و بازدهی ممکن از گزینه‌های مختلف را درنظر می‌گیرند. در دنیای مالی، تمرکز بر ریسک و بازدهی به هنگام تجزیه و تحلیل فرصت‌های سرمایهگذاری بسیار حائز اهمیت است. این به معنای این است که افراد تلاش می‌کنند تا با تحمل کمترین ریسک ممکن، حداکثر بازدهی را کسب کنند.
بنابراین، ریسک جزء جدا‌نشدنی از بازدهی محسوب می‌شود و نمی‌توان در مورد بازدهی سرمایهگذاری بدون توجه به ریسک آن صحبت کرد. همچنین، تمام سرمایه‌گذاران در بورس، ارز دیجیتال و یا بازار مالی دیگری با مسئله ریسک روبرو هستند، بنابراین، اندازه‌گیری و درک ریسک از مهم‌ترین مسائل برای سرمایه‌گذاران است.
در این مقاله از شرکت مدیریت دارایی رمزارزی بینوست، به مفهوم ریسک چیست می‌پردازیم و انواع آن را توضیح می‌دهیم. با ما همراه باشید.
خلاصه مقاله
- ریسک در امور مالی را می‌توان احتمال وقوع ضرر یا اتفاقی نامطلوب دانست.
- ریسک در سرمایهگذاری به معنای این است که نتایجی که رخ می‌دهند، نتایج مورد نظر نباشند.
- از نمونه‌های انواع ریسک می‌توان به ریسک مالی، عملیاتی، استراتژیک و اجتماعی اشاره کرد.
- مدیریت ریسک به معنای تشخیص و به حداقل رساندن ریسک‌های مختلف مربوط به یک کسب و کار یا سرمایهگذاری است.
معنی ریسک؛ یک تعریف ساده از Risk
کلمه “ریسک” (Risk) به احتمال یا شانس وقوع یک حادثه نامطلوب یا زیان اشاره دارد. در اصطلاحات روزمره، ریسک به معنای خطر یا امکان بروز یک نتیجه منفی است. به طور مثال، وقتی می‌گوییم “در این سرمایهگذاری ریسک وجود دارد”، منظور این است که امکان از دست دادن پول یا عدم کسب سود مورد انتظار وجود دارد.
در محیط کسب‌وکار، ریسک معمولا به احتمال وقوع یک رویداد که می‌تواند تأثیر منفی بر اهداف سازمان داشته باشد، اشاره می‌کند. این مفهوم شامل انواع مختلفی از ریسک‌ها می‌شود؛ مانند ریسک مالی، ریسک عملیاتی، ریسک استراتژیک و غیره.
در زندگی روزمره نیز ریسک با تصمیم‌گیری‌های شخصی ما گره خورده است. برای مثال، عبور از یک خیابان شلوغ بدون توجه به چراغ‌های راهنمایی ریسک بالایی دارد، زیرا احتمال برخورد با خودرو وجود دارد. در این حالت، ریسک به معنای قرار گرفتن در معرض خطر است.
به طور خلاصه، ریسک به احتمال وجود یک نتیجه نامطلوب در هر شرایطی اشاره دارد و در تمامی جنبه‌های زندگی و تصمیم‌گیری‌ها حضور دارد.
بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری چیست
ریسک در سرمایه گذاری چیست؟
همانطور که گفتیم، ریسک در سرمایه گذاری یعنی احتمال اینکه نتایج واقعی با نتایج مورد انتظار فرق داشته باشند. در مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای (CAPM) ریسک به صورت نوسانات بازده معنا می‌شود. بنابراین معنای ریسک و بازده یعنی که دارایی‌هایی که پرریسک‌تر هستند، احتمال دارد بازده مورد انتظار بالاتری داشته باشند تا نوسانات بالای سرمایه و ریسک زیاد سرمایه‌گذاران را جبران کنند.
بازده و ریسک سرمایه گذاری‌های مختلف با هم متفاوتند و هر کدام بازده و ریسک خاص خود را دارد. این تفاوت‌ها موارد زیر را شامل می‌شوند:
درجه سختی یا آسانی که سرمایه‌گذاران موقع نیاز می‌توانند به پول خود دسترسی داشته باشند چقدر است؟ به زبان ساده‌تر اینکه نقدشوندگی سرمایه‌شان چقدر است و اگر به پول نقد نیاز داشتند، آیا سریع می‌توانند آن را به پول نقد تبدیل کنند یا این کار طول می‌کشد؟ همچنین اینکه پول آنها با چه سرعتی رشد می‌کند و تا چه میزان پولشان در امن و امان است؟
انواع ریسک
بعد از پرداختن به سوال ریسک چیست، اکنون انواع آن را شرح می‌دهیم.
انواع ریسک را می‌توان در چند دسته بزرگ تقسیم‌بندی کرد که هر کدام شاخه‌ها و زیرمجموعه‌های خاص خود را دارند. در اینجا یک لیست از انواع عمده ریسک آورده شده است:
- ریسک مالی:
- ریسک نقدینگی
- ریسک اعتباری
- ریسک بازار
- ریسک نرخ بهره
- ریسک نوسانات ارزی
- ریسک تورم
- ریسک عملیاتی:
- ریسک فرآیند کسب‌وکار
- ریسک سیستمی یا فناوری
- ریسک منابع انسانی
- ریسک قانونی و مقرراتی
- ریسک زیست‌محیطی
- ریسک استراتژیک:
- ریسک مدیریتی
- ریسک بازار
- ریسک مدل کسب‌وکار
- ریسک سیاسی
- ریسک تغییرات در قوانین و مقررات
- ریسک‌های خاص صنعت:
- ریسک‌های مرتبط با صنایع خاص، مانند صنعت نفت و گاز، مخابرات، بهداشت و درمان و غیره
- ریسک‌های مربوط به ایمنی و سلامت:
- ریسک‌های مرتبط با حوادث کارگاهی
- ریسک‌های بهداشتی
- ریسک‌های طبیعی:
- ریسک‌های ناشی از بلایای طبیعی مانند زلزله، سیل، طوفان و غیره.
- ریسک اجتماعی:
- ریسک‌های مرتبط با تغییرات اجتماعی، فرهنگی و روابط عمومی
- ریسک فردی:
- ریسک‌های مرتبط با تصمیم‌گیری‌های شخصی، مانند ریسک سلامتی یا ریسک مالی شخصی
این تقسیم‌بندی نشان‌دهنده گستردگی و تنوع مفهوم ریسک است و در هر بخش، می‌توان زیرمجموعه‌ها و موارد خاص‌تری را نیز برشمرد. همچنین، برخی از این ریسک‌ها ممکن است با هم تداخل داشته باشند یا در برخی موقعیت‌ها، انواع مختلف ریسک با هم ترکیب شوند.
در ادامه، برخی از انواع ریسک را توضیح داده‌ایم.
ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک
به صورت کلی دو نوع ریسک وجود دارد: سیستماتیک و غیرسیستماتیک. ریسک سیستماتیک عوامل خارجی هستند که بر کل بازار یا بسیاری از شرکت‌های یک صنعت یا گروه تأثیر می‌گذارند. ریسک سیستماتیک بر کل بازار تأثیر می‌گذارد و غیرقابل پیش‌بینی است.
اما ریسک غیرسیستماتیک نشان دهندهٔ عدم اطمینان مربوط به یک دارایی است که می‌تواند بر عملکرد یک سرمایه گذاری تأثیر بگذارد. در واقع ریسک غیرسیستماتیک ریسکی منحصر به یک شرکت یا صنعت یا یک نوع سرمایه گذاری است. به عنوان نمونه اعتصاب کارکنان یک شرکت بر قیمت سهام آن شرکت تأثیر می‌گذارد و ارزش آن سهام کم می‌شود. این ریسک را می‌توان حذف یا کاهش داد.
ریسک تجاری
وقتی سهام می‌خرید، مالک بخشی از آن شرکت می‌شوید و با خرید اوراق قرضه به یک شرکت وام می‌دهید. بازده حاصل از هر دوی این سرمایه گذاری‌ها مستلزم این است که شرکت در تجارت باقی بماند. در صورت ورشکستگی شرکت و انحلال دارایی‌های آن، سهامداران آخرین افرادی هستند که در عواید سهیم می‌شوند.
اگر دارایی وجود داشته باشد اول به دارندگان اوراق قرضه و سپس به دارندگان سهام ممتاز پول پرداخت می‌شود. اگر سهامدار معمولی باشید، هر چه باقی مانده است را دریافت می‌کنید که ممکن است چیزی باقی نماند. فقط اطمینان حاصل کنید که چه شرکت بیمه یا هر شرکتی که به آن پولی پرداخت کرده‌اید یا در آن سرمایه گذاری کرده‌اید، همچنان پابرجا و از لحاظ اقتصادی در وضعیت معقولی باشد.
ریسک نوسانات
حتی اگر شرکت‌ها در خطر ورشکستگی نباشند، امکان دارد که قیمت سهام آنها بالا و پایین رود. به عنوان نمونه سهام شرکت‌های بزرگ به طور میانگین هر سه سال یک بار ضرر کرده است. نوسانات بازار می‌تواند برای بعضی از سرمایه‌گذاران اعصاب خرد کن و تکان دهنده باشد. عوامل خارج از شرکت مانند یک محصول معیوب یا اتفاقاتی که شرکت بر آنها کنترلی ندارد مانند اتفاقات سیاسی یا بازار بر قیمت سهام تأثیر بگذارند.
ریسک تورم
تورم را در کل می‌توان حرکت رو به بالای قیمت‌ها دانست. تورم قدرت خرید را کاهش می‌دهد که ریسکی است برای سرمایه‌گذارانی که بهره ثابتی را دریافت می‌کنند. یکی از نگرانی‌های افراد در اینجا این است که تورم بازده را کاهش دهد.
ریسک نرخ بهره
تغییرات نرخ بهره می‌توانند بر ارزش اوراق قرضه تأثیر بگذارند. اگر اوراق قرضه تا سررسید نگهداری شوند، سرمایه‌گذار ارزش اسمی به علاوه بهره را دریافت می‌کند. اگر قبل از سررسید فروخته شود، امکان دارد ارزش اوراق قرضه بیشتر یا کمتر از ارزش اسمی باشد.
افزایش نرخ بهره، اوراق قرضه تازه منتشر شده را برای سرمایه‌گذاران جذاب‌تر می‌کند زیرا اوراق قرضه جدیدتر نسبت به اوراق قدیمی نرخ بهره بالاتری دارند. امکان دارد که برای فروش اوراق قرضه قدیمی با نرخ بهره کمتر مجبور شوید آن را با تخفیف بفروشید.
ریسک نقدشوندگی یا نقدینگی
این ریسک به زمانی اشاره دارد که سرمایه‌گذاران بازاری برای اوراق بهادار خود پیدا نکنند و به طور بالقوه مانع از خرید یا فروش آنها در زمانی که می‌خواهند، شود. این امر می‌تواند در مورد سرمایه گذاری‌های پیچیده‌تر صدق کند. مثلاً سرمایه گذاری‌هایی مانند گواهی سپرده که در صورت برداشت یا نقد کردن زود هنگام جریمه دریافت می‌کنند.
ریسک اعتباری یا ریسک نکول
ریسک اعتباری یعنی که وام گیرنده قادر به پرداخت سود قراردادی یا اصل تعهدات بدهی خود نباشد. این ریسک به خصوص برای سرمایه‌گذارانی که در پورتفوی خود اوراق قرضه نگه می‌دارند، نگران کننده است.
اوراق قرضه دولتی کمترین میزان ریسک نکول و در نتیجه کمترین بازدهی را دارند. از سوی دیگر، اوراق قرضه شرکتی دارای بالاترین ریسک نکول و همچنین نرخ بهره بیشتری هستند.
ریسک کشور
ریسک کشور یعنی که کشوری قادر نباشد به تعهدات مالی خود عمل کند. اگر کشوری تعهدات خود را انجام ندهد، می‌تواند به عملکرد سایر ابزارهای مالی در آن کشور و همچنین کشورهایی که با آنها رابطه دارد، آسیب بزند.
این ریسک به سهام، اوراق قرضه، صندوق سرمایه گذاری مشترک، انتخابات و اختیارات و معاملات سلف داخل کشور مربوط می‌شود. این نوع ریسک در بازارهای نوظهور یا کشورهایی که کسری شدید دارند، مشاهده می‌شود.
ریسک نرخ ارز
در هنگام سرمایه گذاری در کشورهای خارجی باید به این واقعیت توجه کرد که نرخ ارز می‌تواند قیمت دارایی را نیز تغییر بدهد. ریسک ارز خارجی برای تمام ابزارهای مالی که به قیمت ارزی جز واحد پول داخلی شما هستند، اعمال می‌شود. مثلاً فرض کنیم فردی در آمریکا زندگی می‌کند و در یک سهام کانادایی به دلار کانادا سرمایه گذاری می‌کند. حتی با افزایش ارزش سهام امکان دارد که در صورت کاهش ارزش دلار کانادا نسبت به دلار آمریکا ضرر کند.
ریسک سرمایه گذاری مجدد
در این ریسک احتمال دارد که سرمایه گذار نتواند جریان‌های نقدی دریافتی از یک سرمایه گذاری مانند بهره یا سود سهام را با همان نرخ بازدهی سرمایه گذاری اولیه، مجدداً سرمایه گذاری کند.
این ریسک به ویژه به سرمایه گذاری‌هایی با درآمد ثابت مرتبط است مانند اوراق قرضه که در آن نرخ‌های بهره ممکن است در طول زمان تغییر کنند. سرمایه‌گذاران می‌توانند با افزایش سرمایه گذاری خود، تنوع بخشیدن به پورتفوی یا در نظر گرفتن سرمایه گذاری‌هایی با تاریخ‌های سررسید متفاوت، این ریسک را مدیریت کنند.
ریسک طرف مقابل
این ریسک وجود دارد که طرف درگیر در معامله تعهدات قراردادی خود را نپذیرد. ریسک طرف معامله به ویژه برای بازارهای خارج از بورس اتفاق می‌افتد. سهام، اختیار معامله، اوراق قرضه و مشتقات ریسک طرف مقابل را به عهده دارند.
نسبت ریسک به ریوارد
از این ریسک برای تعیین حد ضرر و سود معاملات استفاده می‌شود. به طور کلی سطح پایین ریسک با بازده بالقوه پایین و سطح بالای ریسک با بازده باقوه بالا همراه است. هر سرمایه‌گذار باید تصمیم بگیرد که چه مقدار می‌خواهد ریسک کند و چه مقدار ریسکی را برای بازده موردنظر خود می‌پذیرد. ریسک‌پذیری براساس عواملی مانند سن، درآمد، اهداف سرمایه گذاری، نیاز به نقدینگی، افق زمانی و شخصیت تعیین می‌شود.
ریسک مدل
این ریسک از به کارگیری ابزارهای مالی برای تصمیم‌گیری سرمایه گذاری، ارزیابی ریسک‌ها یا قیمت‌گذاری ابزارهای مالی ناشی می‌شود. اگر مدل براساس فرضیات، داده‌ها یا روش شناسی نادرست باشد، ریسک مدل ممکن است اتفاق بیفتد که منجر به پیش‌بینی‌های نادرست و پیامدهای مالی نامطلوب بالقوه می‌شود.
این ریسک را می‌توان با اعتبارسنجی و بررسی دوره‌ای مدل‌های مالی و به کارگیری مدل‌های متعدد جهت بررسی متقابل پیش بینی‌ها و نتایج مدیریت کرد.
ریسک سیاسی
در این ریسک تأثیرات تصمیمات سیاسی و تغییر در قوانین باید مدنظر قرار بگیرند.
ریسک اجتماعی
تأثیر تغییرات در هنجارهای اجتماعی، جنبش‌ها و ناآرامی‌ها به ریسک اجتماعی اشاره دارد.
ریسک زیست محیطی
به عدم اطمینان در مورد تعهدات زیست محیطی یا تأثیر تغییرات در محیط زیست می‌گویند.
منظور از ریسک فری چیست؟
ریسک فری به معنای عدم وجود یا حداقل ریسک یا خطر در یک معامله یا سرمایهگذاری است.
در وضعیت ریسک فری، فرد یا سازمان تمام احتمالات و عوامل ریسک را به صورت کامل کنترل کرده و اقداماتی اتخاذ می‌کند تا هیچ خسارت یا تلفاتی اتفاق نیفتد. این مفهوم معمولاً در مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرد که افراد یا شرکت‌ها سعی دارند تا ریسک را به حداقل ممکن برسانند و معاملاتی را با کمترین خطر انجام دهند.
بیشتر بخوانید: ریسک فری چیست
مدیریت ریسک چیست؟
مدیریت ریسک به معنای شناسایی، اندازه‌گیری، کنترل و کاهش ریسک‌های مختلف در یک محیط کسب‌وکار یا سرمایهگذاری است. هدف اصلی مدیریت ریسک، حفظ سرمایه و منابع مالی است که در در معرض تأثیرات مختلفی مانند نوسانات بازار، تغییرات اقتصادی، تغییرات قوانین و مقررات، مشکلات عملیاتی و عوامل دیگر قرار دارد.
مدیریت ریسک از چند مرحله اصلی تشکیل شده است:
- شناسایی ریسک: در این مرحله، ریسک‌های مختلفی که ممکن است بر کسب‌وکار یا سرمایهگذاری تأثیر بگذارند، شناسایی می‌شوند.
- اندازه‌گیری ریسک: مقدار ریسک و اثرات آن بر عملکرد مالی یا عملیاتی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. این مرحله معمولاً به وسیله ابزارهای مالی و آماری انجام می‌شود.
- کنترل و مدیریت ریسک: در این مرحله، راهکارها و استراتژی‌هایی برای کاهش یا کنترل ریسک‌ها ایجاد می‌شود. این شامل اقداماتی مانند تنظیم سیاست‌ها، تنوع سرمایهگذاری و بیمه می‌شود.
- پایش و بازبینی مداوم: ریسک‌ها پس از اعمال اقدامات کنترلی نباید فراموش شوند. نیاز به پایش و بازبینی مداوم برای اطمینان از اثربخشی راهکارهای مدیریت ریسک و تطابق آنها با متغیرهای محیطی و بازاری وجود دارد.
بیشتر بخوانید: مدیریت ریسک چیست
پاسخ به چند سوال متداول
1. ریسک یعنی چه؟
ریسک به معنای احتمال وقوع خطر یا عدم قطعیت در مورد نتایج یک تصمیم یا وقوع وقایع ناخواسته است که می‌تواند تأثیرات مالی یا عملیاتی منفی داشته باشد.
2. ریسک مقیاس چیست؟
ریسک مقیاس (Scale Risk) به ارزیابی و تجزیه و تحلیل سطوح ریسک در یک پروژه، سرمایه گذاری یا معامله اشاره دارد. این شامل ارزیابی مؤلفه‌های مختلف مانند جنبه‌های مالی، عملیاتی، مرتبط با بازار و قانونی برای شناسایی و مدیریت مؤثر ریسک‌ها است.
3. ریسک مقیاس در اقتصاد چیست؟
ریسک مقیاس در علم اقتصاد به ریسک های بالقوه مرتبط با اندازه یا مقیاس فعالیت‌های اقتصادی اشاره دارد. این شامل در نظر گرفتن این است که چگونه تغییرات در مقیاس تولید، سرمایهگذاری یا عملیات می‌تواند یک واحد تجاری را در معرض خطرات اقتصادی مختلف مانند نوسانات بازار، ساختار هزینه و پویایی رقابتی قرار دهد.
4. های ریسک یعنی چه؟
ریسک بالا یا های ریسک (high-risk) به معنای وضعیت یا سرمایه‌گذاری‌ای است که احتمال بالایی دارد که خسارت یا نتایج نامطلوبی اتفاق بیفتد. در اصطلاح مالی، سرمایه‌گذاری‌های با ریسک بالا معمولاً دارای پتانسیل بالاتری برای نوسانات قیمتی، تغییرات ارزش و احتمال از دست دادن قسمت قابل توجهی یا حتی تمامی دارایی سرمایهگذاری شده هستند. این نوع سرمایه‌گذاری‌ها اغلب به عنوان جبرانی برای افزایش ریسک بازاری به دلیل عدم قطعیت ارائه می‌شوند. سرمایه‌گذاران باید قبل از در نظر گرفتن فرصت‌های با ریسک بالا، توانایی تحمل ریسک و اهداف سرمایهگذاری خود را به دقت ارزیابی کنند.
سخن پایانی
لازم به یادآوری است که هر ریسکی یا یا به دنبال خود ضرر به همراه دارد یا سود. در این مقاله به سوال ریسک چیست پرداختیم و انواع ریسک را بررسی کردیم. امید است که به سؤالات شما پاسخ داده باشیم.
برای آشنایی با Risk در بازار مالی رمزارزها پیشنهاد می‌کنیم مقاله ریسک سرمایه گذاری در ارز دیجیتال را از دست ندهید.
مشاوره رایگان سرمایه گذاری ارز دیجیتال
اگر در مورد سرمایه گذاری در بازار ارز های دیجیتال یا استفاده از سبد های سرمایه گذاری بینوست سوال دارید فرم زیر را پر کنید تا در سریعترین زمان کارشناسان بینوست با شما تماس بگیرند .