اسکم چیست؛ معنی scam در ارز دیجیتال

بازار رمزارزها موفق شده است سرمایه‌گذاران زیادی را به خود جلب کند. همین مورد یک بستر بسیار مناسب برای افراد سودجو فراهم کرده است تا از طریق پروژه ارز دیجیتال کلاهبرداری یا اسکم از قربانیان ناآگاه سوءاستفاده کنند (اسکم در لغت به معنای کلاهبرداری است).

با رشد سریع و پذیرش گسترده ارز دیجیتال تعداد پروژه‌های کلاهبرداری هم افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل افرادی که قصد وارد شدن به بازار ارزهای دیجیتال را دارند باید در ارتباط با ارز دیجیتال کلاهبرداری یا توکن اسکم به اندازه کافی تحقیق کنند تا در دام آن‌ها نیافتند. با توجه به همین موضوع بر آن شدیم تا در این مطلب به این سوالات پاسخ دهیم که اسکم یعنی چه، ارز دیجیتال اسکم چیست و روش‌های محافظت از سرمایه در برابر ارز دیجیتال اسکم کدام است؟

اسکم یعنی چه؟

کلمه “اسکم” (Scam) یک اصطلاح انگلیسی و به معنای کلاهبرداری است؛ تلاش برای گول زدن یا فریب دادن افراد به منظور کسب سود یا اطلاعات شخصی از آنها. در یک عملیات اسکم، فرد یا گروهی تلاش می‌کنند با استفاده از معلومات یا فرصت‌های تقلبی، افراد را به انجام اقداماتی مانند پرداخت پول یا ارائه اطلاعات حساس مانند اطلاعات بانکی متقاعد کنند. هدف اصلی این افراد، کسب سود غیرقانونی یا زیان‌رسانی به افراد معمولی است.

معنی اسکم در ارز دیجیتال

پروژه و ارز دیجیتال اسکم توسط یک نفر یا گروهی از افراد به وجود می‌آید که به وسیله آن شروع به کلاهبرداری از کاربران ارز دیجیتال می‌کنند. هدف تمام این پروژه‌ها سرقت اطلاعات یا دارایی کاربران است و فقط روش آن‌ها با یکدیگر متفاوت است.

روش کار اغلب ارزهای دیجیتال اسکم به این صورت است که پس از جذب سرمایه مورد نظر و رسیدن به هدف خود، دیگر فعالیتی نمی‌کنند. سرمایه‌گذاران از هیچ راهی نمی‌توانند سرمایه خود را پس بگیرند و معمولا پیگیری‌های قانونی هم به نتیجه نمی‌رسد یا برای اینکه به نتیجه برسد به زمان زیادی نیاز دارد.

توکن اسکم چیست؟

توکن‌های اسکم به معنای توکن‌های رمزنگاری‌شده‌ای هستند که در پروژه‌های رمزارز به منظور کلاهبرداری یا فریب سرمایه‌گذاران ساخته می‌شوند. این توکن‌ها معمولاً به نام پروژه‌ها یا ارزهای معروف مشابه، معرفی می‌شوند تا اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کنند، اما در واقع ارتباطی با پروژه یا ارز واقعی ندارند.

ایجاد توکن اسکم می‌تواند به دلایل مختلفی انجام شود، از جمله:

۱. کلاهبرداری مالی: افراد یا گروه‌های تبهکار می‌توانند توکن‌های اسکم را به عنوان فرصت سرمایه‌گذاری جذاب معرفی کنند و پس از جمع‌آوری سرمایه،ناپدید شوند.

۲. افزایش اعتبار مصنوعی: با ارتباط دادن نام توکن به پروژه‌های موفق یا ارزهای معروف، افراد می‌خواهند اعتماد سرمایه‌گذاران را به توکن خود جلب کنند، در حالی که در واقع هیچ پایه و اساس واقعی ندارند.

۳. پامپ و دامپ (Pump and Dump): در این حالت، اشخاص توکن را به نمایندگی از یک پروژه موفق معرفی می‌کنند و قیمت آن را به صورت مصنوعی افزایش می‌دهند (پامپ) و سپس توکن‌ها را به قیمت بالا به فروش می‌رسانند که باعث کاهش قیمت آن می‌شود (دامپ) و افرادی که در آن زمان خریداری کرده‌اند، ضرر می‌بینند.

۴. سوءاستفاده از توکن‌های موجود: توکن‌های اسکم ممکن است به عنوان نسخه‌های تقلبی از توکن‌های موجود در بازار ایجاد شوند تا معاملات را از توکن‌های واقعی به سمت خود جلب کنند.

اصلی‌ترین روش جذب کاربران در پروژه‌ اسکم

افراد بسیاری که در دام پروژه‌های کلاهبرداری گرفتار می‌شوند در این باره اطلاعات کافی ندارند و کلاهبرداران از عدم آگاهی این کاربران سوءاستفاده می‌کنند. روش‌های متفاوتی برای جذب سرمایه در پروژه ارز دیجیتال اسکم وجود دارد که وعده کسب سود زیاد در مدت زمان کوتاه مهمترین آنهاست.

برخی از افراد که وارد بازار ارزهای دیجیتال می‌شوند به دنبال کسب سود هنگفت در مدت زمان کوتاه هستند. این افراد بهترین طعمه برای پروژه‌های ارز دیجیتال اسکم هستند. کلاهبرداران با وعده بازدهی بزرگ، توجه این افراد را جلب می‌کنند. در حالی که باید بدانید در دنیای سرمایه‌گذاری ارزهای دیجیتال، هیچ پروژه‌ای تحت هیچ شرایطی نمی‌تواند بازده آنی را تضمین کند. بنابراین ضمانت سود بالا و بدون ریسک در هر طرحی می‌تواند یک هشدار برای ارز دیجیتال کلاهبرداری باشد که باید در مورد سرمایه‌گذاری خود بیشتر تحقیق کنید.

نشانه‌های کلاهبرداری از طریق ارز دیجیتال

شناسایی یک ارز دیجیتال کلاهبرداری ممکن است چالش برانگیز باشد، زیرا کلاهبرداران اغلب از تاکتیک‌های گمراه‌ کننده برای جلب سرمایه‌گذاران بی‌خبر استفاده می‌کنند. با این حال، در اینجا چندین نکته کلیدی وجود دارد که هنگام ارزیابی یک ارز دیجیتال می‌تواند به شناسایی آن به عنوان یک کلاهبرداری کمک کند.

در ادامه چند مورد از نشانه‌های اسکم بودن ارز دیجیتال را با هم بررسی می‌کنیم.

1. ارائه برنامه‌های پیچیده و غیر قابل‌ فهم

پروژه‌های ارز دیجیتال معتبر در همان ابتدا سعی می‌کنند برنامه، اهداف و استراتژی‌های خود را به صورت واضح ور قالب وایت پیپر بیان کنند تا بتوانند موفق به جذب سرمایه‌گذار شوند. از آنجایی که هدف پروژه‌‌های ارز دیجیتال کلاهبرداری یا اسکم، به دام انداختن افراد برای جمع‌آوری سرمایه است، به هیچ عنوان وایت پیپر مستند و کامل ارائه نمی‌دهند یا حتی از ارائه آن اجتناب می‌کنند. یکی از علامت‌های هشدار طرح‌های اسکم ارائه برنامه‌های پیچیده و غیرقابل‌فهم و عدم ارائه اطلاعات لازم به کاربران است.

2. راه‌اندازی سایت اسکم

یکی از کارهایی که به شما در تشخیص ارز دیجیتال کلاهبرداری یا اسکم کمک می‌کند، بررسی سایت پروژه است. یکی از اقدامات پروژه‌های معتبر که اهداف بلندمدت برای برنامه‌های خود دارند، طراحی یک سایت قوی با پشتیبانی خوب است. در صورتی که ارزهای دیجیتال اسکم در اغلب موارد یک طراحی سایت ضعیف و غیر حرفه‌ای دارند. زیرا نمی‌خواهند وقت و هزینه کافی برای این کار بگذارند. برخی از موارد مهمی که در یک سایت ارز دیجیتال برای شما باید یک هشدار باشد عبارتند از:

• رایگان بودن و یا ارزان بودن اسکریپت سایت
• رایگان بودن دامنه و هاستینگ سایت
• پنهان بودن و در دسترس نبود قوانین سایت
• نداشتن انجمن و یا غیر فعال بودن آن

3. ادعاها و وعده‌های غیر واقع‌بینانه

ارزهای دیجیتال کلاهبرداری اغلب ادعاها و وعده‌های غیر واقع‌بینانه‌ای دارند، مانند بازگشت سرمایه بالا، سود سریع یا ریسک کم. از پروژه‌هایی که بازگشت‌های قابل توجهی را با ریسک کم یا بدون ریسک وعده می‌دهند، محتاط باشید، زیرا این ادعاها اغلب خیلی خوب به نظر می‌رسند تا واقعی باشند.

4. تاکتیک‌های فشار بالا و فوریت

کلاهبرداران ممکن است از تاکتیک‌های فشار بالا برای تسریع در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران استفاده کنند؛ مانند پیشنهادهای زمان محدود یا فرصت‌های سرمایه‌گذاری فوری. در مورد هر پروژه‌ای که شما را به سرعت سرمایه‌گذاری تشویق می‌کند بدون این که به شما زمان کافی برای انجام تحقیقات دقیق بدهد، محتاط باشید.

5. اعتبار ضعیف

در مورد شهرت پروژه ارز دیجیتال و تیم آن تحقیق کنید. به دنبال بررسی‌ها، بازخوردها و نظرات منابع معتبر مانند انجمن‌های ارز دیجیتال، کارشناسان صنعت و وب سایت‌های مورد اعتماد باشید. اگر چندین بررسی منفی یا گزارش از کلاهبرداری یا فعالیت‌های تقلبی وجود داشته باشد، ممکن است یک هشدار باشد.

6. عدم استفاده واضح یا کاربردی

ارزهای دیجیتال قانونی معمولاً یک مورد استفاده، ابزار یا هدف مشخص برای توکن‌ها یا کوین‌های خود دارند. رمزارزهای کلاهبرداری ممکن است فاقد یک مورد کاربردی واضح و کاربردی باشند و توکن‌های آنها ممکن است ارزش واقعی یا کاربردی فراتر از حدس و گمان نداشته باشند (مانند شت کوین‌ها).

7. طرح‌های Pump and Dump

کلاهبرداران ممکن است در طرح‌های پامپ و دامپ شرکت کنند، جایی که به طور مصنوعی قیمت یک ارز دیجیتال را از طریق بازاریابی گمراه‌ کننده افزایش می‌دهند. سپس دارایی‌های خود را تخلیه می‌کنند و سرمایه‌گذاران را با ضرر تنها می‌گذارند. در مورد پروژه‌هایی که نشانه‌هایی از فعالیت‌های پامپ و دامپ را نشان می‌دهند، مانند جهش ناگهانی قیمت بدون دلایل اساسی، محتاط باشید.

چند نمونه از پروژه‌های اسکم ارز دیجیتال

شاید برایتان جالب باشد بدانید که علی‌رغم تمام اطلاع رسانی‌هایی که در خصوص پروژه‌های اسکم می‌شود، افراد زیادی هستند که هنوز در دام خوش و آب و رنگ این پروژه‌ها گرفتار می‌شوند. در ادامه برخی از پروژه‌های معروف اسکم در دنیای کریپتوکارنسی که موفق شده‌اند تا سرمایه هنگفتی را جذب کنند معرفی می‌کنیم.

پروژه کلاهبرداری وان کوین (OneCoin)

یکی از پروژه‌های ارز دیجیتال اسکم، پروژه کلاهبرداری وان کوین است. این پروژه سر و صدای زیادی کرد و به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کلاهبرداری‌ها در دنیای کریپتوکارنسی معرفی شده است. وان کوین در واقع یک طرح هرمی بود که سرمایه‌گذاران باید برای دریافت کوین‌های Onecoin، اعضای جدیدی را به شبکه معرفی می‌کنند.

این پروژه در سال 2014، تبلیغات بسیار زیادی را برای معرفی وان کوین انجام داد و آن را بیت کوین بعدی معرفی کرد. هر چند در همان زمان این پروژه منتقدان زیادی داشت و در مورد آن شک و شبهه وجود داشت، اما رویای بدست آوردن پول بیشتر باعث شد تا افراد زیادی در این طرح عضو شوند.

اما از آنجایی که پروژه‌های کلاهبرداری نمی‌توانند مدت زمان زیادی فعالیت کنند به زودی اخبار ناخوشایندی در ارتباط با این ارز دیجیتال منتشر شد که ماهیت واقعی پروژه را مشخص می‌کرد.

در نهایت در دسامبر سال 2016 در ایتالیا، سازمان ایتالیایی بازار فعالیت‌های وان کوین را توقیف کردند و رویای شیرین کسب سودهای هنگفت برای کاربران این پروژه ارز دیجیتال اسکم به دلیل از دست دادن سرمایه به کابوسی تلخ تبدیل شد.

پروژه کلاهبرداری بیت کانکت (BitConnect)

تیم بیت کانکت حدود یک سال تلاش کرد تا پلتفرم سرمایه‌گذاری این پروژه را به جهانیان معرفی کند. در تیررس هدف این پروژه افرادی بودند که به دنبال سودهای کلان و یک شبه وارد بازار ارزهای دیجیتال شده بودند.

مانند بسیاری از پروژه‌های ارز دیجیتال کلاهبرداری یا اسکم که از ابتدا باعث برانگیخته شدن شک و شبهه برخی افراد یا سازمان‌ها می‌شود در ارتباط با این پروژه هم هشدارهایی داده شده بود. به عنوان مثال بسیاری از مقامات قانونی در تگزاس و کارولینای شمالی در مورد غیرقانونی بودن این شبکه سرمایه‌گذاری اظهار نظر کرده بودند اما متاسفانه بسیاری به این موضوع توجه نکردند. در نتیجه یکی از بزرگ‌ترین کلاهبرداری‌ها در حوزه ارز‌های رمزپایه به وقوع پیوست.

بیت کانکت یک طرح پانزی بود که برای گسترش خود وعده پرداخت سود 40 درصدی و پاداش روزانه 25 درصدی را به کاربران خود داد و موفق شد توجه بسیاری از افراد و سرمایه‌گذاران را به خود جلب کند.

با پیگیری مراکز قانونی بیت کانکت در سال ۲۰۱۸ با شکست مواجه شد و این پلتفرم وام دهی و تبادل به طور رسمی بسته شد.

پروژه کلاهبرداری BitKRX

یکی دیگر از پروژه‌های ارز دیجیتال کلاهبرداری صرافی BitKRX در کره جنوبی است. این صرافی فیک برای آنکه بتواند سرمایه‌گذاران را فریب دهد نام خود را طوری انتخاب کرده بود که با بزرگترین پلتفرم مبادلاتی کره جنوبی یعنی KRX شباهت داشته باشد. تا حد زیادی هم موفق شد و افراد زیادی که بدون تحقیق وارد بازار ارزهای دیجیتال شده بودند و در معاملات خود عجله می‌کردند در این صرافی عضو شدند و مبالغی را برای خرید بیت کوین پرداخت کردند. در حالی که آن‌ها منتظر بودند بیت کوین به کیف پول آن‎ها واریز شود این اتفاق نیفتاد. پس از گذشت مدت زمان کوتاهی کاربران این صرافی متوجه شدند که با خطر از دست رفتن دارایی روبرو هستند.

بعد از آنکه فیک بودن این صرافی ارز دیجیتال مشخص شد، کاربران به دنبال بازگرداندن سرمایه خود بودند که هرگز موفق نشدند. به همین دلیل برای جلوگیری از به دام افتادن در این نوع کلاهبرداری تنها با صرافی‌های خارجی و ایرانی معتبر کار کنید.

روش‌های محافظت از سرمایه در برابر ارز دیجیتال اسکم

با توجه به اینکه در سال‌های اخیر پروژه‌های کلاهبرداری بسیار زیاد شده است، شما باید از دارایی خود در مقابل ارزهای دیجیتال اسکم محافظت کنید. بهترین راه این است که در ارتباط با انتخاب ارز دیجیتال برای سرمایه‌گذاری اگاهانه عمل کنید و تحقیق لازم را انجام دهید.

پروژه‌های اسکم از شبکه‌های اجتماعی به عنوان یک ابزار تاثیرگذار در افکار عمومی برای تبلیغات استفاده می‌کنند. برای تبلیغ پروژه خود حتی ممکن است به سراغ افرادی بروند که صفحات پربازدید دارند و از آن‌ها در ازای پرداخت پول بخواهند که رمزارز اسکم را معرفی کنید. در اغلب موارد این افراد بدون آنکه بدانند این یک پروژه کلاهبرداری است آن را به دنبال کنندگان خود معرفی می‌کنند. به همین دلیل تحت تاثیر تبلیغات شبکه‌های اجتماعی قرار نگیرید.

بیشتر افرادی که در دام پروژه‌های کوین‌های تقلبی و اسکم ارز دیجیتال گرفتار می‌شوند به سفارش دوست یا آشنای خود اقدام به سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در نظر داشته باشید که برای انتخاب یک ارز دیجیتال به منظور سرمایه‌گذاری و کسب سود باید از افراد متخصص و مجرب در این حوزه کمک بگیرید که تجربه کافی در شناخت رمزارزهای معتبر دارند. در غیر این صورت احتمال اینکه سرمایه خود را از دست بدهید بسیار زیاد است.

نکات زیر را به خاطر بسپارید:

1. آگاهی از روش‌های کلاهبرداری: افرادی که از روش‌ها و تاکتیک‌های کلاهبرداری در حوزه‌های مالی اطلاع دارند، احتمالاً بهتر می‌توانند از دارایی خود محافظت کنند.
2. شناسایی نشانه‌های خطر: تشخیص نشانه‌هایی که به وجود کلاهبرداری اشاره دارند، بسیار مهم است. این نشانه‌ها ممکن است شامل تهدیدهای غیرمعمول، فرصت‌های غیرمنتظره، توکن‌های رایگان، پرداخت مشکوک و غیره باشند.
3. عدم اعتماد به ناشناخته‌ها: همیشه باید احتیاط کنید و اطلاعات حساس یا مالی خود را به افراد یا سازمان‌هایی که به طور مستقیم شناسایی نشده‌اند، منتقل نکنید.
4. تأیید هویت: در صورتی که با یک شخص یا سازمان جدید ارتباط برقرار می‌کنید، همیشه هویت آنها را تأیید کنید. از طریق راه‌های مستقیم (تلفن‌زدن به شماره‌های رسمی) یا از طریق وب‌سایت‌ها و اطلاعات تماس رسمی.
5. بررسی منابع اطلاعات: اگر از طریق پیام‌های ایمیل، پیامک یا شبکه‌های اجتماعی اطلاعاتی دریافت می‌کنید، منبع آن اطلاعات را بررسی کنید. همیشه از لینک‌های مشکوک دوری کنید و در صورت اطمینان، به صورت مستقیم به وب‌سایت مربوطه بروید.
6. استفاده از رمز عبور قوی: همیشه از رمزهای عبور قوی و متفاوت برای هر سرویس استفاده کنید. همچنین از ویژگی‌های امنیتی مثل تأیید دو مرحله‌ای بهره ببرید.
7. مراجعه به منابع اطلاعاتی قابل اعتماد: افراد می‌توانند از منابع اطلاعاتی معتبر مثل وب‌سایت‌های دولتی یا سازمان‌های امنیتی برای آگاهی از جدیدترین روش‌های کلاهبرداری استفاده کنند.
8. آموزش دیگران: با اطلاع‌رسانی به دیگران دربارهٔ نحوهٔ شناسایی و جلوگیری از کلاهبرداری‌ها، می‌توانید به افراد دیگر کمک کنید تا از خودشان محافظت کنند.
9. گزارش کلاهبرداری: اگر با یک تلاش کلاهبردارانه مواجه شدید، این موضوع را به مراجع قانونی مربوطه گزارش دهید تا به جلوگیری از انجام اینگونه فعالیت‌ها کمک کنید.

با ارتقاء آگاهی شخصی و اطلاع‌رسانی به دیگران می‌توانید در کاهش احتمال افتادن به دام کلاهبرداری‌ها کمک کنید. پیشنهاد می‌کنیم مقاله زیر را نیز مطالعه کنید.

پیگیری کلاهبرداری ارز دیجیتال

اگر علی‌رغم هشدارهای لازم درگیر یک پروژه اسکم شده‌اید، اولین کار این است که اطلاعات امنیتی و رمزهای عبور خود را تغییر دهید. در اولین فرصت آن را به مقامات رسمی اطلاع دهید تا پیگیری‌های لازم را انجام دهند. در مورد پروژه به اطرافیان خود که می‌دانید در بازارهای مالی فعالیت می‌کنند اخطار دهید. برای گزارش دادن این کلاهبرداری‌ها در ایران می‌توانید به پلیس فتا مراجعه کنید.

سرمایه‌گذاری غیرمستقیم با صندوق ارز دیجیتال

برای افرادی که مدام نگران امنیت ارزهای دیجیتال خود هستند و ممکن است در دام کلاهبرداری بیفتند، کریپتو فاند یا صندوق ارز دیجیتال یکی از بهترین روش‌های سرمایه‌گذاری است. این افراد با سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها از فرصت کسب درآمد از ارز دیجیتال استفاده می‌کنند، خیال‌شان راحت است که دارایی آنها توسط افراد مختتص و کاربلد مدیریت می‌شود و در معرض خطر هک قرار نمی‌گیرد.

پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله کریپتو فاند چیست مراجعه کنید.